نيكلا‌س ويرث مبدع زبان پاسكال
 
Niklaus Wirth - Hotkey.Blogfa

 پروفسور ويرث در شهر WinterThur سوئيس به سال 1934 متولد شد. پس از پايان تحصيلا‌ت متوسطه به شهر زوريخ رفت و در سال 1959 از دانشگاه معتبر ETH مدرك مهندسي برق را اخذ‌نمود. سپس به كانادا رفت و از دانشگاه Laral درجه كارشناسي ارشد همان رشته را گرفت. پس از آن به بركلي در كاليفرنيا رفت و در سال 1963 درجه دكتري خود را دريافت نمود. وي از 1963 تا 1967 به عنوان استاديار در دانشگاه استفنورد به تدريس پرداخت و دانشجويان بسياري را تربيت نمود.

شايد مشهورترين ابداع ويرث، طراحي زبان برنامه‌نويسي پاسكال باشد. البته ويرث در ابتدا پاسكال را به منظور آموزش مفاهيم زبان‌هاي برنامه‌نويسي و انتقال آسان ‌آن‌ها به دانشجويانش طراحي كرد. اما ساختار و منطق اين زبان به قدري خوب بود كه به سرعت به يكي از زبان‌هاي برنامه‌نويسي تجاري تبديل شد و علا‌قمندان فراواني يافت. ويرث زبان پاسكال را بين سال‌هاي 1968 و 1972 در زوريخ توسعه داد. پايه اصلي آن بر مبناي زبان Algol-w بود كه آن هم از ابداعات خود وي به شمار مي‌آمد.

وي قصد داشت زباني را طراحي‌كند كه نيازهاي طراحي سيستم از قبيل كامپايلر، سيستم‌عامل و ... را مرتفع نمايد؛ ضمن آن‌كه مفاهيم و منطقي روشن و ساختاري قوي داشته‌باشد كه بتواند روي هر كامپيوتري اجرا شود و به سادگي نيز قابل‌آموزش باشد. به همين سبب، زباني به نام پاسكال پديد آمد كه با دارا بودن همه ويژگي‌هاي فوق، به زباني همه‌منظوره تبديل شد و امروزه يكي از پركاربردترين زبان‌هاي برنامه‌نويسي محسوب مي‌شود. اولين برنامه نوشته شده به زبان پاسكال روي يك كامپيوتر خانواده CDC 6000 توسعه داده ‌شد و اجرا گرديد و از سال 1970 به طور رسمي عملياتي شد. اين زبان به سرعت، يعني از سال 1972 به عنوان يكي از زبان‌هاي مناسب آموزش، در دانشگاه‌ها انتخاب شد.

البته فعاليت دكتر ويرث روي زبان‌هاي برنامه‌نويسي به سال 1962 برمي‌گردد. يعني زماني كه او روي زبان Euler  كار مي‌كرد. زبان اولر براساس Algol-60 و به منظور توسعه مفاهيم برنامه‌نويسي و تقويت آن‌ها روي كامپيوترهاي IBM 704 توسعه داده شد. اين برنامه عمومي نشد. اما مبناي انجام ‌گرفتن كارهاي متعدد و پيشرفته‌اي در زمينه برنامه‌نويسي گرديد. به عنوان مثال روش‌هاي ريز‌برنامه‌نويسي،  پشته‌ها و parsing از همين زبان الهام گرفته شدند و پايه زبان‌هاي برنامه‌نويسي سطح بالا‌ روي ريزپردازنده‌ها گرديدند.

نيكلا‌س ويرث سپس در سال‌هاي 1964 تا 1967 به توسعه زبان Algol-W پرداخت. اين زبان كه برمبناي Algol-60توسعه يافت (و پايه زبان پاسكال شد) با هدف افزايش قدرت آن زبان طراحي گرديد و براي نخستين بار روي اولين دستگاه‌هاي IBM 360 اجرا شد.

Lilith عنوان پروژه مهم ديگر ويرث است كه طي سال‌هاي 1977 تا 1981 روي آن كار مي‌كرد. وي دريك سالي كه در مركز PARC مشغول به كار بود، به ايده Personal WorkStation رسيد. مبناي ايده مذكور اين بود كه ايستگاه‌هاي كاري قدرتمندي طراحي شود كه يك دانشمند، يك طراح سيستم، يك پژوهشگر و يا يك كارمند اداري بتوانند به سادگي از آن استفاده نمايند. 

در واقع تركيبي از سخت‌افزار، سيستم‌عامل و كامپايلر مي‌توانست اين ايده را محقق كند. اين طرح طي سه سال به نتيجه رسيد و اولين كامپيوتر Lilith ساخته‌شد. از آن زمان تاكنون تعداد شصت كامپيوتر Lilith در انستيتوي ETH (سوئيس) و حدود 250 دانشگاه و مؤسسه ديگر در ايالا‌ت متحده به يكديگر متصل و در حال كار  هستند و در كارهاي خاصي از جمله طراحي كامپيوتري به‌كار گرفته مي‌شوند.

اگر بخواهيم ساير فعاليت‌هاي مهم پروفسور ويرث را فهرست كنيم، به اين موارد بر مي‌خوريم:

1 - زبان Modula-2

اين زبان مبدع مفاهيم جديدي در زبان‌هاي برنامه‌نويسي است. از جمله اين‌كه هر ماجول برنامه‌نويسي مي‌تواند به طور مجزا كامپايل شود.

2 - چاپگر ليزري

ساخت اولين چاپگر ليزري به سال 1972 در شركت زيراكس مديون فعاليت‌هاي ويرث است. وي سپس اولين چاپگر ليزري اروپايي را با عنوان Canon LBP-10 ارائه نمود.

3 - پروژه Ceres 

توسعه‌يافته‌ سيستم Lilith با معماري جديد پردازنده‌ها
 
4 - زبان و سيستم Oberon 

سيستم ويژه‌اي نظير Lilith با امكانات ويرايشگر گرافيكي، سيستم‌عامل اختصاصي، طراحي پرينت سرور، استفاده از ايميل داخلي و ... .

5 - مشاوره در توسعه طراحي سخت‌افزارهاي FPGA 

پروفسور نيكلا‌س ويرث در سال 1991 بازنشسته شد و هم‌اكنون فعاليت خود را به ارائه مشاوره به شركت‌ها و سازمان‌ها معطوف نموده است.

مرجع :

عليرضا صالحي‌
ماهنامه شبکه - دي ۱۳۸۴ شماره 61